Het lekkere van radicale partijen is dat ze je wereld simpel maken. Marktwerking in de zorg is slecht, dus stop ermee. Het verdrietige voor radicale partijen is dat de wereld soms minder simpel ís.

In de zorg werken nu 1,2 miljoen mensen. Dat zijn er minstens 1,7 miljoen over een jaar of twintig. En als de zorg zo hard blijft groeien als nu, kunnen het er ook twee miljoen worden. Dan werkt ongeveer een kwart van Nederland in de zorg. Eén op de vier.

Wat is marktwerking? Daar kun je duizend antwoorden op geven. Ik draai het maar even om. Stel dat je helemaal niks wilt dat op marktwerking lijkt. Dan bepaalt de Tweede Kamer precies welke zorg je krijgt. En hoe je die krijgt. In de praktijk zullen de minister en de ambtenaren op het ministerie dit doen. Eén hoofdkantoor voor een organisatie met nu al 1,2 miljoen medewerkers.

Het grootste bedrijf in de wereld is autofabrikant General Motors, bij ons bekend van het merk Opel. Er werken ongeveer 1 miljoen mensen. Een paar jaar geleden ging GM bijna failliet omdat het bedrijf niet te sturen is. Een miljoen werknemers is blijkbaar het absolute maximum.

Als je meer dan een miljoen mensen vanuit één punt wilt ‘managen’, dan wordt het als in de Sovjet-Unie. In de top worden keiharde spelletjes gespeeld. Niet de vernieuwers winnen, maar de overlevers, de politieke slimmerikken, de bureaucraten. Dat is de dood in de pot.

Dokters, verpleegkundigen, verzorgers, ze hebben niets meer in te brengen. Omdat het niet werkt, worden ze vervolgens wel belaagd met allerlei verschrikkelijke ‘veranderingsprogramma’s’. Het ene na het andere. Tot ze er zelf ziek van worden. Uiteindelijk zijn wij, als patiënt, de dupe. We hebben niks te zeggen. We krijgen slechte zorg. Het wordt totaal onpersoonlijk.

Zo gaat het nu eigenlijk al een beetje. Hoe komt dat? Omdat er te weinig marktwerking is in de zorg.

Hier en daar zie je mensen die zich daar onderuit weten te werken.

Neem Jos de Blok. Een verpleegkundige die later manager werd. Oprichter van Buurtzorg Nederland. Hij levert thuiszorg in het hele land. Maar op een andere manier dan anderen. Een beetje ouderwets zelfs. Een wijkverpleegkundige is de baas. Die regelt het in een buurt zoals hij of zij het zelf wil regelen. Die bepaalt zelf of er anderen ingeschakeld moeten worden of niet. Die haalt ook buren of familie erbij als dat kan. Het resultaat: betere zorg, menselijker zorg… voor minder geld.

Neem Jaap Maljers. Een arts met een managementopleiding. Hij adviseert zorginstellingen. En hij investeert in de zorg. Een echte ondernemer. In de NRC schreef hij kortgeleden dat hij ziekenhuizen anders wil organiseren. Dertig topziekenhuizen waar goed getrainde dokters de moeilijkste operaties doen. Tegelijkertijd wil hij huisartsen en ziekenhuizen veel nauwer met elkaar laten samenwerken. Meer tussenschakels, niet zo’n muur tussen huisarts en ziekenhuis. Van een buurtpost met huisartsen en andere ‘zorgprofessionals’, naar kleine ziekenhuizen en andere ‘tussenvoorzieningen’, naar topziekenhuizen. En hij wil meer zorg in je eigen huis brengen. Zodat je zelf thuis je bloeddruk kunt meten. Via een computer die een verbinding heeft met je huisarts. Dat soort dingen. Ik heb eens mogen samenwerken met Jaap. Geef die man de ruimte en hij regelt het. Maar dat durven we niet. Het ‘ergste’ is, hij wil er geld aan verdienen, winst kunnen maken. Maar wat is daar tegen? Betere zorg, menselijker zorg, voor… minder geld.

Mensen als Jaap Maljers en Jos de Blok roeien tegen de stroom in. Ik ken er meer. Ze kunnen de zorg stukken beter organiseren. Beter voor ons als cliënt, beter voor ons als premiebetaler, beter voor de ‘professional’.  Met minder regeltjes, met meer vrijheid, met meer oog voor de mensen waar het om gaat. Dat noem ik marktwerking.

Maar marktwerking brengt toch ellende? Kijk eens naar de rest van de thuiszorg? De woningbouwcorporaties? De spoorwegen?

Dat is domme marktwerking. Organisaties krijgen een plemp geld en ze zoeken het maar uit. Of ze krijgen honderdduizend regeltjes waaraan ze moeten voldoen. Je moet ontzettend goed nadenken hoe je ondernemers en ‘professionals’ meer ruimte geeft. Welke grenzen je stelt. Hoe je dat doet zonder eindeloos veel administratie. Hoe je op tijd bijstuurt. Hoe wij als burgers het wel voor het zeggen houden.

Maar de enige redding voor de zorg, is meer ruimte voor creatievelingen. Voor de gekken die denken dat het anders kan. Voor de Steve Jobs-types. Meer marktwerking. Niet simpel trouwens, maar het kan. Jos de Blok heeft het laten zien. Hij werkt nu ook nauw samen met gemeenten, zorgverzekeraars en het ministerie van VWS. Jaap Maljers zal het laten zien als hij de kans krijgt.

110. De enige kans voor de zorg: meer markt, minder Sovjet-Unie., 5.0 out of 5 based on 3 ratings